شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رمزارزها مقاله پشتوانه ارز دیجیتال را نیز مطالعه نمایید.
پول فیات چیست؟
شاید تا الان اصطلاح پول فیات یا ارز فیات به گوشتان خورده باشد اما دقیقاً ندانید که به چه ارزی، ارز فیات گفته میشود و چه ویژگیهایی دارد. پولهای کاغذی مانند دلار، یورو، پوند و … همگی پول فیات محسوب میشوند. پول فیات مخالفان و موافقان زیادی دارد که هرکدام هم دلایل متعددی برای خود […]
شاید تا الان اصطلاح پول فیات یا ارز فیات به گوشتان خورده باشد اما دقیقاً ندانید که به چه ارزی، ارز فیات گفته میشود و چه ویژگیهایی دارد. پولهای کاغذی مانند دلار، یورو، پوند و … همگی پول فیات محسوب میشوند. پول فیات مخالفان و موافقان زیادی دارد که هرکدام هم دلایل متعددی برای خود ارائه دادهاند. اما چه چیزی به این پولهای کاغذی اینقدر ارزش میدهد؟ چرا پول فیات به وجود آمد؟ و آیا میتوان ارزهای دیجیتال را با پول فیات مقایسه کرد؟
در این مطلب قصد داریم به تمام این سؤالات به طور کامل پاسخ دهیم. پس با ما همراه باشید.
پول فیات چیست؟
پول فیات (fiat currency) به معنی پول بدون پشتوانه است که خودش ارزش ذاتی ندارد. حالا پول بدون پشتوانه یعنی چه؟ یعنی اینکه این پول در اصل یک پول قانونی است که دولتها آن را منتشر میکنند و پشتوانه فیزیکی (مانند طلا و نقره) ندارد؛ پس دولتی که آن را منتشر میکند ارزش آن را تعیین میکند. به بیان دیگر ارزش این پول به رابطه میان عرضه و تقاضا مربوط میشود. مثلاً دلار یک پول فیات محسوب میشود. پول فیات در مقابل پول کالایی قرار میگیرد و چاپ و کنترل این پول به عهده و تحت نظارت بانک مرکزی است. این پول میتواند کاغذی یا بهصورت اعتباری باشد.
تاریخچهٔ پول فیات
از نظر لغوی فیات به معنی “بگذار که بشود” و “باید بشود” است که در اصل ریشه لاتینی دارد. اولین باری که در طول تاریخ از پول کاغذی استفاده شد، در زمان امپراطوری سونگ در چین و در قرن یازدهم بود، اما قابلیت تبدیل به طلا و نقره را نداشت. بعد از آن سلسلهٔ یوآن، از پول کاغذی استفاده کرد. نام این پول چائو بود. در انگلستان و کانادای امروزی هم چاپ پول کاغذی صورتگرفته بود.
تاریخ پول فیات همیشه با بحران تورم گرهخورده است. بعد از جنگ جهانی دوم تقریباً تمامی دولتهای دنیا پول کاغذی منتشر کردند. اما چاپ بیرویه پول کاغذی (به دلیل بالا بودن هزینههای جنگ و بازسازی و نیاز مداوم به پول) باعث شد تورمهایی بزرگی به وجود بیاید. طبق قرارداد برتون وودز، هر اونس طلا معادل 35 دلار آمریکا تعیین شد و دلار آمریکا عنوان “پول نماینده” را گرفت و تمام پولهای دنیا به نسبت پول فیات در مقابل پول کالایی دلار دارای ارزش ثابت بودند. اما از زمانی که این قرارداد لغو شد، تمام پولهای فیات بدون پشتوانه شد و هیچ پولی(حتی پول آمریکا) ارزش ثابتی نسبت به هیچ کالایی ندارد. پول فیات در قرن بیستم بسیار معروف شد زیرا دولتها به دنبال قطع ارتباط اقتصاد خود با بالا و پایینهای چرخه تجارت بودند. با استفاده از پول فیات دولتها میتوانند میزان نقدینگی، نرخهای بهرهها و عرضهٔ اعتبارها را کنترل کنند.
چرا پول فیات شکل گرفت؟
بعد از آغاز شدن جنگ جهانی هزینههای دولتها بالا رفته بود. از طرفی ذخایر طلا هم رو به اتمام بودند و مشکلات مالی باعث شده بود که مردم طلا احتکار کنند و پولی در گردش نباشد. از طرفی طلا هم نرخ ثابتی نداشت و نمیتوانست عاد و میزان مناسبی باشد بنابراین ایده ای این پول در ذهن دولت ها ایجاد شد.
پول فیات چه مزیتهایی دارد؟
- پول فیات مانند طلا به شرایط ویژه برای نگهداری و محافظت نیاز ندارد.
- پول فیات میتواند در شرایط بحرانی اقتصادی، بهعنوان یک راهحل برای دولتها به کار بیاید. چون اختیار آن هم کاملاً در دست خود دولتهاست. آنها میتوانند با عرضهٔ پول از رکودهای جدی جلوگیری کنند.
- پول فیات به نسبت پول کالایی، هزینهٔ بسیار کمتری را برای ایجادکردن آن نیاز دارد.
- پول فیات بر خلاف پولهای کالایی محدود نیست و هیچگاه کمیاب نمیشود.
چه شباهت و تفاوتی بین پول فیات و ارز دیجیتال وجود دارد؟
شباهت: پول فیات هم مانند ارز دیجیتال ، پشتوانه فیزیکی ندارد.
تفاوت : اولین تفاوت این دو نوع ارز این است که ارزهای دیجیتال ماهیت غیرمتمرکز دارند یعنی توسط فرد یا سازمان و دولت خاصی تولید نمیشود و به آن وابسته نیست. اما ارز فیات ماهیت متمرکز دارد و انتشار و کنترل آن بر عهدهٔ دولتهاست.
مورد دوم این است که اگر تراکنشی با ارزهای دیجیتال انجام شود، امکان بازگشت آن وجود ندارد. اما پول فیات ویژگی بازگشتپذیری را دارد.
مورد سوم این است که ارزهای دیجیتال ماهیتی محدود دارند اما ارز فیات میتواند هرچقدر که دولتها تصمیم بگیرند، منتشر شوند.
مورد چهارم اینکه ارزهای دیجیتال از مرزها عبور میکنند و جهانی هستند اما پول فیات اینگونه نیست.
مورد پنجم اینکه امکان کلاهبرداری یا دزدی با پول فیات خیلی بیشتر و راحتتر از ارزهای دیجیتال است؛ زیرا ارزهای دیجیتال به دلیل فعالیت بر روی بستر بلاکچین، امنیت بسیار بالایی دارند و امکان کلاهبرداری از آنها خیلیخیلی کم است.
چه عواملی ارزش پول فیات را تهدید میکند؟
- تورم : از آنجایی که دولتها میتوانند تا بی نهایت دست به خلق پول فیات بزنند، میتوانند تورمهایی غول آسایی را منجر شوند و دولتها را به فروپاشی اقتصادی نزدیک کنند.
- افزایش میزان نقدینگی : اگر حجم نقدینگی در دولتها با میزان تولید کالاها یا خدمات متناسب نباشد، ارزش پول آن دولت بهشدت افت میکند.
- ا زبینرفتن دولتها : همانطور که گفتیم ارزش پول فیات به دولت صادرکنندهٔ آن وابسته است. پس اگر آن دولت به هر دلیلی از بین برود و دچار فروپاشی شود، پول فیات صادر شده از آن دولت هم ارزشش را بهطورکلی از دست میدهد. از آنجایی که امروزه نقدینگی روزبهروز کمتر مورداستفاده قرار میگیرد و بیشتر سرمایهها در حسابهای بانکی در جریان هستند، اگر دولتی نابود بشود، تمام سرمایههای مردم آن هم از بین میرود.
پس پول کاغذی که اکنون در دست ماست یا پولی که در کارتهای اعتباری ما در حال گردش است همان پول یا ارز فیات است که کنترل و ارزش آن به طور کامل در دست دولت فعلی ماست. این پول رایجترین روش پرداختی برای ماست زیرا امروزه استفاده از پولهای کالایی رایج نیست و حتی شاید غیرممکن باشد. ارز فیات ، مثل هر ارز دیگری، خوبیها و بدیهایی دارد. هدف ما از نوشتن این مقاله آگاهسازی شما نسبت به این پول است. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد.
ارز فیات (Fiat Currency)
آیا می توانید تصور کنید که هنگام خرید پول فیات در مقابل پول کالایی مواد غذایی خود برای یک هفته مجبور به حمل طلا باشید؟ در اوایل تاریخ، مردم به جای پول کاغذی که امروزه همه به آن عادت کرده ایم، از طلا در ازای کالاها و خدمات استفاده می کردند. اما اکنون به جای طلا از ارزهایی مانند دلار آمریکا، یورو و حتی ارزهای دیجیتال در ازای خرید و فروش محصولات استفاده می کنیم.
امروزه انواع مختلفی از ارزها وجود دارد. برخی از آنها توسط دولت ها پشتیبانی می شوند، مانند ارزهای فیات و برخی غیرمتمرکز هستند و با فناوری بلاک چین پشتیبانی می شوند، مانند ارزهای دیجیتال.
این مقاله به پاسخ «ارز فیات چیست؟»، مزایا و معایب آن و همچنین تفاوت آن با سایر ارزها می پردازد.
پول فیات چیست؟
ارز فیات یا پول فیات نوعی ارز است که توسط دولت صادر می شود و برخلاف پول کالایی، کالاهای فیزیکی مانند طلا یا نقره از آن پشتیبانی نمی کنند. پول فیات پول بدون پشتوانه هم نامیده می شود.
- برای آموزش اسکالپ تریدینگ به صفحه اصلی مراجعه کنید.
ارزش پول واقعی از اعتماد عمومی به ناشر، یعنی دولت ناشی می شود. چرا به آن ارز فیات می گویند؟ تعریف فیات از یک کلمه لاتین می آید که می تواند به “اجازه دهید انجام شود” یا “باید انجام شود” ترجمه می شود. پول فیات فقط به این دلیل ارزش دارد که دولت یا بانک مرکزی به آن ارزش می دهد و بنابراین کنترل بیشتری بر ارز و میزان قابل چاپ دارد. اعتبار ان به ثبات اقتصادی کشور و عرضه و تقاضا بستگی دارد.
مقایسه پول فیات و ارزهای دیجیتال
پول فیات یک ارز قانونی است و توسط دولت قانونی اعلام می شود و ارزش آن توسط صادرکننده (دولت) پشتیبانی می شود. از سوی دیگر، کریپتوکارنسی یک پول دیجیتال است که توسط فناوری بلاک چین پشتیبانی میشود و غیرمتمرکز است، به این معنی که توسط یک مقام مرکزی مانند دولت پشتیبانی نمیشود.
- برای دیدن و انتخاب بهترین ارز دیجیتال به پایگاه دانش مراجعه کنید.
برخلاف ارز فیات، یک ارز دیجیتال بی ثبات تر است و در مقایسه با پول فیات، امنیت اطلاعات بالاتری را به ارمغان می آورد. اگرچه برخی از مردم بر این باورند که ارزهای دیجیتال ممکن است در آینده جایگزین ارزهای فیات شوند، اما بیشتر معاملات در سراسر جهان هنوز با استفاده از پول فیات انجام می شود.
مقایسه پول فیات و پول کالایی (Commodity Money)
پول کالایی دارای ارزش ذاتی است، به این معنی که دارای ارزش درک شده یا واقعی است. این نوع ارز از موادی مانند طلا یا نقره به دست می آید که دارای ارزش است. از سوی دیگر، پول فیات ارزش ذاتی ندارد. اسکناس های دلار را در نظر بگیرید؛ همه آنها از یک کاغذ بریده شده اند، اما ارزش آنها بسته به آنچه که دولت فکر می کند ارز می تواند با آن مبادله شود، می تواند متفاوت باشد.
- برای آموزش مدیریت سرمایه به صفحه اصلی مراجعه کنید.
مقایسه ارز فیات و پول نماینده (Representative Money)
پول نماینده نیز توسط دولت تولید میشود، اما بر خلاف پول فیات، توسط یک کالای فیزیکی پشتیبانی میشود. انواع مختلفی از پول نماینده وجود دارد، مانند کارت اعتباری و چک، که نشان دهنده قصد پرداخت است. اگرچه پول فیات توسط دولت حمایت می شود، پول نماینده می تواند توسط دارایی های مختلف پشتیبانی شود. در مورد چک و کارت اعتباری، پشتوانه آنها پول موجود در حساب بانکی است.
- برای آموزش ارز دیجیتال به صفحه اصلی مراجعه کنید.
مزایا و معایب پول فیات
درست مانند سایر ارزها، مانند ارزهای دیجیتال، پول فیات هم برخی مزایا و معایب دارد.
مزایای ارز فیات
معایب ارز فیات
کنترل بیشتر بر اقتصاد
یک راه ساده برای محافظت از اقتصاد نیست
تولید مقرون به صرفه
احتمال ابر تورم
راحت برای استفاده
عرضه نامحدود حباب های اقتصادی ایجاد میکند
مزایای ارز فیات
پول فیات نه تنها تولید آن مقرون به صرفه است، بلکه حمل و تعویض آن نیز آسان است. اما یکی از بزرگترین مزایا این است که پول فیات توسط یک کالا پشتیبانی نمی شود، به این معنی که برخلاف طلا کمیاب نیست. به همین دلیل، دولت کنترل بیشتری بر عرضه ارز دارد که به آن قدرت مدیریت متغیرهای اقتصادی مانند نرخ بهره، نقدینگی و عرضه اعتبار را می دهد.
از آنجایی که یک دولت بر عرضه پول کنترل دارد، قدرت محافظت از کشور در برابر بحران مالی را نیز دارد. در واقع، فدرال رزرو ایالات متحده یک مأموریت دوگانه برای پایین نگه داشتن نرخ بیکاری و نرخ تورم دارد.
- برای آموزش متاورس به صفحه اصلی مراجعه کنید.
معایب ارز فیات
اگرچه دولت بر عرضه ارز خود کنترل دارد، اما هنوز این کنترل، یک راه تضمینی برای محافظت از اقتصاد در برابر یک بحران مالی مانند رکود نیست. یکی دیگر از معایب پول فیات این است که در معرض تورم است و دولت می تواند پول زیادی را مدیریت و چاپ کند که می تواند منجر به تورم شدید شود. علاوه بر این، قیمت پول فیات به مقررات دولتی و سیاست های مالی بستگی دارد که می تواند منجر به حباب با افزایش و کاهش سریع قیمت ها شود.
برای آموزش ثبت نام کوکوین به پایگاه دانش مراجعه کنید.
آینده ارز فیات
تقریباً هر کشوری اکنون دارای پول فیات به عنوان پول قانونی است، بنابراین سخت است که بگوییم چه چیزی برای آینده در انتظار است. اگرچه افزایش سریع ارزهای دیجیتال وجود دارد و برخی از کارشناسان معتقدند که در نهایت می توانند جایگزین ارزهای فیات شوند، پول فیات به دولت ها انعطاف بیشتری برای مدیریت اقتصاد یک کشور می دهد. بنابراین، میتوان انتظار داشت که ارز فیات برای سالهای آینده به عنوان ابزار اصلی مبادله باقی بماند.
پول فیات چیست و تاریخچهی آن از کجاست؟
در معنای لغوی، فیات پولی است که ارزش ذاتی ندارد. اما با دستور دولت و به صورت قانونی، به عنوان وجه نقدی تعیین و ارزشگذاری شده است. به طور سنتی، ارزها توسط کالاهای فیزیکی مانند نقره و طلا پشتیبانی میشوند، اما پول فیات بر اساس اعتبارِ دولتِ صادرکننده است.
به زبان سادهتر، ارزهای فیات، کالاهایی هستند که ارزش خود را از سایر کالاهای فیزیکی نمیگیرند. بلکه ارزششان توسط دولت صادر کننده آن تعیین میشود. در گذشته، ارزش پول به طلا و نقره ذخیره شده در خزانههای یک کشور وابسته بود؛ اما در مورد پول فیات، ارزش آنها به ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات اقتصادی کشورِ صادرکننده، وابسته است.
فیات چیست؟
پول فیات ارزی است که فاقد ارزش ذاتی است و طبق مقررات دولتی به عنوان ارز قانونی تعیین شده است. ارزش پول فیات به عرضه و تقاضا بستگی دارد و به عنوان جایگزینی برای پولِ کالایی معرفی شد.
پول کالایی، پولی ست که پشتوانهی آن فلزات گرانبها مانند طلا و نقره میباشند. این پول که به آن در زبان انگلیسی Commodity Money نیز میگویند، در نقطه مقابل پول فیات قرار دارد. یورو، دلار، پوند و بسیاری دیگر از ارزهای مطرح در جهان، ارز فیات یا پول بدون پشتوانه به شمار میآیند.
تاریخچه پول فیات
پول فیات در قرن دهم از کشور چین سرچشمه گرفت. (عمدتاً در سلسلههای یوان، تانگ، سونگ و مینگ). در سلسله تانگ (618-907)، تقاضای زیادی برای پول فلزی وجود داشت که بیش از عرضه فلزات گرانبها بود. مردم با استفاده از اسکناسهای اعتباری آشنا بودند و به راحتی تکههای کاغذ یا پیش نویس کاغذی را میپذیرفتند.
کمبود سکه مردم را مجبور به تغییر از سکه به اسکناس کرد. در زمان سلسله سونگ (960-1276)، تجارت پررونقی در منطقه سیچوان وجود داشت که منجر به کمبود پول مسی شد. معاملهگران شروع به انتشار اسکناسهای خصوصی تحت پوشش اندوخته پولی کردند و این اولین ارز قانونی محسوب میشد. پول کاغذی تنها ارز قانونی در سلسله یوان (1276-1367) شد و صدور اسکناس در طول سلسله مینگ (1368-1644) به وزارت دارایی واگذار گردید.
غرب استفاده از پول کاغذی را از چه زمانی شروع کرد؟
غرب در قرن 18 شروع به استفاده از پول کاغذی کرد. مستعمرات آمریکا، فرانسه و کنگره قارهای، شروع به صدور اسناد اعتباری کردند که برای پرداخت استفاده میشد. دولتهای استانی یادداشتهایی صادر کردند که دارندگان آن برای پرداخت مالیات به مقامات استفاده میکردند. دراین زمان، صدور بیش از حد اسناد اعتباری به دلیل خطرات تورم، جنجالی ایجاد کرد.
در برخی مناطق، مانند نیوانگلند و کارولینای آمریکا، اسکناسها به میزان قابل توجهی کاهش و قیمت کالاها افزایش یافت. زیرا اسکناسها ارزش خود را از دست دادند. در طول جنگها، کشورها برای حفظ ارزش فلزات گرانبها مانند طلا و نقره به ارزهای فیات روی میآوردند.
به عنوان مثال، دولت فدرال ایالات متحده در طول جنگ داخلی آمریکا به نوعی از ارز فیات که به آن “Greenbacks” گفته میشود، روی آورد. در این جنگ، دولت، تبدیل پول کاغذیِ خود به طلا یا نقره را متوقف کرد.
در اوایل قرن بیستم، دولت و بانکها قول داده بودند که امکان تبدیل اسکناس و سکه به کالای اسمی خود را در صورت تقاضا فراهم کنند. با این حال، هزینههای بالای جنگ داخلی آمریکا و نیاز به بازسازی اقتصاد، دولت را مجبور به لغوِ این موضوع کرد.
قرارداد برتون وودز، ارزش یک اونس طلا را به 35 دلار آمریکا تعیین کرد. با این حال، در سال 1971، رئیس جمهور ایالات متحده، ریچارد نیکسون، یک سری اقدامات اقتصادی از جمله لغو تبدیل مستقیم دلار به طلا به دلیل کاهش ذخایر طلا ارائه کرد. از آن زمان، اکثر کشورها پولهای فیات را که بین ارزهای اصلی قابل مبادله است، پذیرفتهاند.
پول فیات چگونه کار میکند؟
ارز فیات توسط هیچ کالای فیزیکی پشتیبانی نمیشود، پول کاغذی به عنوان یک وسیله ذخیره سازی برای قدرت خرید و جایگزینی برای سیستم مبادله ای عمل میکند. این به مردم اجازه می دهد تا محصولات و خدمات را آنطوری که نیاز دارند، بدون نیاز به مبادله محصول در مقابل محصول، خریداری کنند. همانطور که در مورد مبادلهی کالا با کالا وجود داشت.
با توجه به قابلیت ذخیره سازیِ این ارز، افراد میتوانند با خیالی آسوده برنامهریزی کنند و فعالیتهای اقتصادی تخصصی ایجاد نمایند. به عنوان مثال، یک کسب و کار که با مونتاژ تلفن همراه سر و کار دارد، میتواند تجهیزات جدید بخرد، کارمندان را استخدام کند و حقوق بدهد، و در مناطق دیگر کارش را گسترش دهد.
ارزش پول فیات بستگی به نحوه عملکرد اقتصاد یک کشور و تأثیر این عوامل بر نرخ بهره دارد. کشوری که بیثباتی سیاسی را تجربه میکند، احتمالاً دارای یک ارز ضعیف و کالاهایی با قیمتهای تورمی است، که خرید محصولاتی را که ممکن است نیاز داشته باشند برای مردم دشوار میکند.
یک ارز فیات زمانی به خوبی کار میکند که عموم مردم به توانایی آن ارز برای عمل به عنوان یک منبع ذخیره سازی، اعتماد کافی داشته باشند. همچنین باید با اعتبار کامل دولتی و به عنوان ارز قانونی برای معاملات مالی باشد.
مزایا و معایب ارز فیات:
مهمترین ویژگی پول فیات ، بر خلاف پول کالایی مانند طلا، مس و نقره، ثبات ارزش آن است. استفاده از پول فیات در قرن بیستم رایج شد، زیرا دولتها و بانکها برای محافظت از اقتصاد خود در برابر رکودهای مکرر چرخه تجاری وارد عمل شدند.
ارزهای مبتنی بر کالا به دلیل چرخه تجاری منظم و رکودهای دوره ای نوسان داشتند. بانکهای مرکزی میتوانند در صورت نیاز پول کاغذی را چاپ یا نگهداری کنند و به آنها کنترل بیشتری بر عرضه پول، نرخ بهره و نقدینگی بدهند. به عنوان مثال، کنترل فدرال رزرو بر عرضه و تقاضای پول، آن را قادر ساخت تا بحران مالی جهانی سال 2008 را از آسیب رساندن بیشتر به سیستم مالی ایالات متحده و اقتصاد جهانی مدیریت کند.
اگرچه پول فیات بهعنوان ارز باثباتتری در نظر گرفته میشود که میتواند در برابر رکودها مقاومت کند. اما بحران مالی جهانی خلاف آن را ثابت کرد. با اینکه فدرال رزرو عرضه پول را کنترل میکند، اما نتوانست از وقوع بحران جلوگیری نماید. منتقدان پول فیات استدلال میکنند که عرضه محدود طلا آن را به ارز ثابتتری نسبت به پول فیات که عرضه نامحدودی دارد تبدیل میکند.
ارز فیات Fiat چیست؟
ارز فیات(Fiat) یا پول فیات به عنوان پول قانونی شناخته می شود که ارزشش را از دولتی که آن را صادر کرده است می گیرد. پول فیات شامل پول کاغذی و سکه بوده و ارزش ان همانطور که گفته شد توسط دولتی که آن را چاپ می کند مشخص می شود. واژه فیات از یک واژه لاتین به همین نام گرفته شده است. کشورهای جهان از پول فیات به جای مبادلات پایاپای و کالای فیزیکی برای ارائه خدمات خرید کالا، سرمایه گذاری و سپرده گذاری استفاده می نمایند. ارز فیات را می توان جایگزین مناسبی برای پول فیات در مقابل پول کالایی استاندارد طلا و پول کالایی در نظر گرفت.
درواقع fiat یک ارز دولتی است که توسط کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره پشتیبانی نشده، بلکه ارزشش از طریق رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده، نشأت می گیرد. اکثر ارزهای کاغذی مدرن ارزهای فیات هستند، از جمله دلار آمریکا، یورو، پوند و دیگر ارزهای مهم جهانی. ارز فیات به بانک های مرکزی کشورها امکان کنترل بیشتری بر اقتصادشان می دهد، زیرا آن ها می توانند مقدار چاپ پول را کنترل کنند. ارزهای فیات فقط دارای ارزش هستند و دولت این ارزش را حفظ می کند. هیچ ابزاری برای تأمین پول به خودی خود وجود ندارد.
یکی از مخاطرات اصلی که پول های کاغذی مانند دلار دارند این است که کشورها در چاپ و عرضه آن ها زیاده روی کرده و باعث ایجاد تورم در اقتصاد شوند.
منشأ پیدایش پول فیات
انسان ها قبل از آن که سیستم اقتصاد به صورت امروزی و به طور پیچیده ای شکل گرفته باشد، در ابتدا چیزی به عنوان پول نداشتند. برای تبادل بین یکدیگر از کالا استفاده کرده و کالایی را با کالای دیگر بدون در نظر گرفتن ارزش کالا و تنها براساس نیازشان، مبادله می کردند. به این سیستم مبادله کالا با کالا یا پایاپای گفته می شد. با گذشت زمان و آزمون و خطای سیستم های مختلف مبادله، انسان ها به سیستم سکه طلا و نقره روی آوردند. اولین نمونه سکه ضرب شده در تاریخ ۶۴۰ پیش از میلاد در آناتولی غربی ضرب و مورد استفاده قرار گرفت. با گذشت زمان مردم به مبادله با سکه های طلا و نقره اعتماد کرده و از آن برای داد و ستد استفاده کردند.
اما سابقه اولین چاپ پول فیات به کشور چین باز می گردد که در آن زمان قابل تبدیل به واحدهای پولی دیگر از جمله نقره، طلا و ابریشم بود. در قرن 13 سیستم ارز فیات توسط امپراطوری مغول راه اندازی شد، سیستم پول فیات در قرن 17 وارد قاره اروپا شده و در کشورهای دیگری همچون هلند و سوئد مورد استفاده قرار گرفت. اما از آنجا که سیستم فیات در کشور سوئد با شکست مواجه شد، استاندارد نقره را جایگزین آن کردند. کم کم سیستم ارز فیات به فرانسه نو و همچنین مستعمرات آمریکای شمالی رسید و از این سیستم ارزی برای مبادلات و انتقال دارایی در معاملات استفاده شد. ایالات متحده آمریکا که در ابتدای قرن بیستم مجددا سیستم کالایی را جایگزین پول فیات کرده بود و از سال 1933 به بعد مبادله طلا با پول های کاغذی را متوقف کرده بود، نهایتا در سال 1972 میلادی، (همزمان با ریاست جمهوری ریچارد نیکسون)، با کنارگذاشتن استاندارد طلا از پول فیات برای سیستم پولی خود استفاده کرد.
آنچه که باعث اهمیت ارزهای فیات در جهان شد این بود که دولت ها و بانک های مرکزی به واسطه این ارزها سعی کردند اقتصاد خود را از بدترین اثرات طبیعی توسعه و رکودهای چرخه تجاری محافظت کنند.
تفاوت پول کالایی با پول فیات در ارزش ذاتی آن هاست. پول کالایی دارای ارزش ذاتی بوده و ارزش ذاتی خود را از موادی که از آن ساخته شده است، مانند سکه های طلا و نقره می گیرد. در مقابل پول Fiat فاقد ارزش ذاتی است. ارزش پول فیات از وعده دولت صادرکننده اش نشات می گیرد.
دلیل شکل گیری ارز فیات بدون پشتوانه چه بود؟
با اینکه سیستم استاندارد طلا توانسته بود بسیاری از مشکلات معاملات تجاری را حل کند و از سوی دیگر هر کسی نیز می توانست به راحتی پول های خود را به طلا تبدیل کند و تجار و بازرگانان از آن برای مبادلات بین المللی استفاده می کردند و با تمام مزیت های دیگر سیستم استاندارد طلا، این سیستم نتوانست ماندگاری خود را حفظ کند. آنچه که به عنوان دلایل عدم ماندگاری سیتم استاندارد طلا عنوان می شود، عبارتند از:
- معدن های جدید طلا به شدت کمیاب شدند.
- مردم طلاهای خود را احتکار کردند و به کمبود آن دامن زدند.
- نرخ طلا که در ابتدا به صورت نرخ ثابتی تعریف شده بود اجرا نشد و به این دلیل نرخ طلا به صورت محاسبه ای باقی ماند.
- با شروع جنگ جهانی ذخایر مالی کشورها با کمبود مواجه شد.
در کنار این عوامل از آنجا که کار با این سیستم نیز به مرور سخت شد، سیستم استاندارد طلا در دهه 80 میلادی از بین رفته و پول های بدون پشتوانه جایگزین آن شد.
مزایای استفاده از پول فیات چیست؟
- مقرون به صرفه بودن و نیاز به هزینه کمتر برای تولید پول فیات
- کمبود و نبود ذخایر طلا روی آن اثر ندارد
- انعطاف پذیری پول فیات در بحران های اقتصادی
- در اختیار قراردادن قدرت زیاد به دولت ها و بانک های مرکزی در ارزهای فیات با اقتصاد قوی
- پول فیات اگر بتواند نقش های مورد نیاز اقتصاد یک کشور (یعنی نقش ذخیره ارزش، ارائه حساب عددی و تسهیل مبادله)، را در واحد پولی خود ذخیره کند، می تواند به عنوان یک ارز خوب عمل کند.
- از پول فیات می توان در مبادلات بین المللی استفاده کرد. چراکه تبدیل به واحد پول تجاری شده است.
- عرضه پول فیات توسط بانک های مرکزی و دولت ها کنترل می شود (برعکس ارزهای دیجیتال)و دلیل آن هم این است که پول فیات مانند طلا یک منبع کمیاب یا ثابت نیست. این کنترل عرضه به دولت ها امکان می دهد تا قدرت مدیریت متغیرهای اقتصادی مانند عرضه اعتبار، نقدینگی، نرخ بهره و سرعت پول را داشته باشند.
معایب استفاده از پول فیات چیست؟
- تورم: تورم همزمان با تولد پول فیات با آن همراه شد. به همین دلیل تورم موجب شد که آمار افراد فقیر در جامعه افزایش یابد. چرا که تورم به افرادی که حقوق ثابت دارند، ضرر زده و موجب کاهش قدرت خرید آنها می شود.
- افزایش بیش از حد نقدینگی: زمانی که حجم نقدینگی با میزان تولید کالا و خدمات متناسب نباشد، اعتبار پول های بدون پشتوانه ضرر می کند. چرا که با افزایش نقدینگی، تقاضا نیز افزایش می یابد و اگرعرضه مناسبی برای تأمین این تقاضاها نباشد، تورم افزایش می یابد.
- از بین رفتن دولت ها: با از بین رفتن دولت ها، پول های بدون پشتوانه در خطر هستند. چون دولت ها هستند که به اعتبار و ارزش پول های بدون پشتوانه کمک می کند. پس اگر دولتی در میان نباشد، ارزش پول ملی از بین خواهد رفت.
- ایجاد حباب در پول فیات: با توجه به عرضه نامحدود آن توسط دولت ها، فرصت های بیشتری برای ایجاد حباب با پول فیات وجود دارد.
- وابسته بودن ارزش ارز فیات به سیاست: ارزش پول فیات بستگی به سیاست های مالی و مقررات دولتی توسط دولت صادرکننده اش دارد. سیاست پولی غیرمسئولانه می تواند منجر به تورم، حتی تورم بیش از حد یک ارز فیات شود.
چرا اقتصادهای مدرن از پول فیات حمایت می کنند؟
دلیل استفاده اقتصادهای مدرن از fiat انعطاف پذیری و ارائه قدرت مدیریت به دولتمردان کشورهاست که به واسطه این انعطاف پذیری می توانند ارزهای خود را مدیریت کرده، سیاست های پولی را تعیین کرده و بازارهای جهانی باثباتی را ایجاد نمایند.همچنین امکان بانکداری جزء به جزء وجود دارد. به این معنا که به بانک های تجاری اجازه می دهد مقدار پول موجود را برای پاسخگویی به تقاضای وام گیرندگان چند برابر کنند.
چه جایگزینی برای ارز فیات وجود دارد؟
امروزه تقریبا همه کشورها دارای پول قانونی پول فیات در مقابل پول کالایی (ارز فیات) هستند. با وجود اینکه شما می توانید طلا و سکه بخرید و بفروشید، اما این سکه ها به ندرت برای خریدهای روزمره استفاده می شوند و بیشتر به عنوان یک دارایی که قابلیت ذخیره سازی دارد استفاده می شوند.
حتی ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین در دهه گذشته به عنوان چالشی برای ماهیت تورمی ارزهای فیات ظاهر شده و مورد علاقه و پذیرش قرار گرفته و از اقبال خوبی هم برخوردار بودند، نیز معنای سنتی پول و ارز فیات را ندارند.
ارز فیات و ارز دیجیتال با یکدیگر چه ارتباطی دارند؟
هر دو ارز دیجیتال و فیات، هیچ گونه پشتوانه فیزیکی مانند طلا ندارند. کنترل این ارز توسط دولت صادرکننده اش انجام می شود، در صورتی که ارز دیجیتال ماهیت غیرمتمرکز دارد.
از جمله تفاوت های موجود بین این دو ارز، نحوه تولید پول های جدید در هر یک از این دو سیستم است. به عنوان مثال بیت کوین یا اتریوم نمونه هایی از ارزهای دیجیتال هستند که در مقایسه با پول فیات که هیچ گونه محدودیتی ندارد، تولید و عرضه محدودی در سکه دارد.
تراکنش در ارزهای دیجیتال برگشت ناپذیر بوده، در صورتی که در ارزهای فیات این چنین نیست.
از دیگر تفاوت های ارز فیات با ارز دیجیتال این است که سیستم ارز فیات قابلیت مبادلات ارزی بزرگتر با نوسان کمتری را دارد. در صورتی که در بازار ارز دیجیتال این شرایط کاملاً برعکس است. این بازار بسیار پر نوسان است.
شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رمزارزها مقاله پشتوانه ارز دیجیتال را نیز مطالعه نمایید.
نتیجه گیری
سابقه پول فیات به قرن ها قبل باز میگردد. کشور چین اولین کشوری بود که پول فیات را چاپ و از آن برای مبادلات استفاده کرد. سیستم پول فیات در کنار تمام مزایایی که برای اقتصاد جوامع ایجاد کرد، از جمله مقرون به صرفه بودن و هزینه تولید پایین، اما دارای معایبی نیز هست که مهمترین آن تورم است. ارز فیات با ارز دیجیتال تفاوت های بسیاری دارد. از جمله اینکه ماهیت ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز بوده و توسط هیچ نهاد ثالث و یا دولتی کنترل نمی شوند.
پول فیات چیست و چه تفاوتی با رمزارزها دارد؟
پول هسته اصلی اقتصاد است. امروزه تمام پولهای مورد استفاده در اقتصادهای غربی، ارز یا پول فیات است. اسکناس دلار، یک تکه کاغذ است که نه ارزش ذاتی دارد و نه میتوان آن را در بانک مرکزی به طلا یا سایر کالاهای فیزیکی تبدیل کرد. بنابراین، ارزهای فیات هیچ پشتوانه فیزیکی ندارند. پس پول فیات چیست و چه چیزی آن را ارزشمند کرده است؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ میدهیم و نحوه کارکرد ارز فیات، تاریخچه و مزایا و معایب پول کاغذی را بررسی میکنیم و در آخر به مقایسه پول بیپشتوانه با ارزهای دیجیتال میپردازیم.
پول فیات چیست؟
در باور عامه مردم تمام ارزها و پولهای جهان، دارای پشتوانه طلا، نقره و یا هرگونه کالای فیزیکی واقعی هستند. در گذشته این باور مردم درست بود اما امروز دیگر این چنین نیست. به زبان ساده، ارزهای فیات، کالایی هستند که ارزش خود را از کالاهای فیزیکی نمیگیرند، بلکه ارزش خود را از دولت صادر کننده آن میگیرند. در گذشته، ارزش پول به طلا و نقره ذخیره شده در خزانههای یک کشور وابسته بود؛ اما در مورد پول فیات، ارزش آنها به ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات اقتصادی کشور صادرکننده آن وابسته است.
در دنیا همچنان پولهایی وجود دارند که ارزش آنها به پشتوانه کالایی آنهاست که به این پول، پول کالایی یا Commodity Money میگویند و در نقطه مقابل پول فیات قرار دارند. دلار، یورو، پوند و بسیاری دیگر از ارزهای مطرح در جهان، ارز فیات یا پول بدون پشتوانه به شمار میروند.
مفهوم پول در تاریخ بشر در گونههای مختلفی مورد استفاده قرار میگرفته است. کاربرد و هدف اصلی ایجاد پول، تسهیل در انجام مبادلات میان انسانها است. در مصر باستان مردم برای انجام مبادلات خود از فلز استفاده میکردند. همانطور که در متون اقتصادی نوشته شده، در منطقه جغرافیایی ترکیه کنونی، قوم Lydians برای اولین بار از سکههای طلا و نقره برای مبادلات خود استفاده میکردهاند.
تاریخچه پول کاغذی
کشوری چین در قرن هفتم میلادی اولین کشوری بود که از پول کاغذی برای مبادلات خود استفاده کرد (منبع). در قرن یازدهم، عرضه این پول کاغذی به صورت انحصاری در اختیار حکومت چین بود. پول در شکل کاغذی، در قرن ۱۵ میلادی در امپراطوری سوئد برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفت و به این شکل، پول کاغذی یا اسکناس وارد دنیای غرب شد.
تغییر پول در قرن بیستم
پس از جنگ جهانی اول، دولتها و کشورها متعهد شدند که در صورت تقاضای افراد، پول کاغذی کشور خود را با کالاهای موجود در کشورشان (عموما طلا) بازخرید کنند. به عبارتی در آن سالها دولتها متعهد بودند که اگر فردی پول کاغذی را به دولتی ارائه دهد، آن دولت باید معادل طلای آن را پرداخت کند. با اینحال، هزینههای جنگ و مشکلات اقتصادی بعد از آن به قدری بالا بود که کشورها مجبور به دریافت وام از سایر کشورها شدند و هزینه توسعه مجدد کشور، به شدت بالا رفت.
این افزایش هزینهها مانع از عملیاتی کردن صددرصد تعهد دولتها شد. کم کم دولتها تعهدات خود را زیر پا گذاشتند و حاضر به دریافت پول و پرداخت معادل کالایی آن نشدند؛ در واقع امکان چنین کاری برای آنها وجود نداشت. کم کم پول چاپ شده توسط دولتها بدون ایجاد پشتوانه کالایی آن رواج یافت. نتیجه چنین تصمیمی، افزایش تورم و کاهش ارزش پول کشورها بود.
توافق برتون وودز (Bretton Woods)
از سال ۱۹۴۴ تا ۱۹۷۱ میلادی توافقی تحت عنوان Bretton Woods انجام شد که مطابق آن، هر ۳۵ دلار آمریکا معادل ۱ اونس طلا ارزشگذاری شد. از این رو، پول سایر کشورها با ارزش دلار تنظیم شده و دیگر نیازی به پشتوانهسازی کالایی نداشتند. ایالات متحده نیز متعهد شد که با خرید پشتوانه طلا برای دلارهای خود و نگهداری آنها در بانکهای مرکزی سایر کشورها، به توافق برتون وودز متعهد بماند.
شوک نیکسون
Nixon Shock اصطلاحی برای توصیف تاثیرات مجموعهای از سیاستهای اقتصادی مطرح شده توسط ریچارد نیکسون، رئیس جمهور آمریکا در سال ۱۹۷۱ است. مهمترین اثر سیاستهای نیکسون فروپاشی نظام پولی برتون وودز بود. این شوک عملا پایانی بر قرارداد Bretton Woods بود و نتیجه آن توقف تبدیل دلار امریکا به طلا شد. از آن زمان تا به امروز، سیستم پولهای فیات در سطح جهان پذیرفته شد. اصلیترین مولفه پول فیات، نداشتن پشتوانه کالایی است.
ارز فیات چطور کار میکند؟
چیزی که ارزهای فیات را ارزشمند میکند، قدرت کشوری است که آن را چاپ و عرضه میکند و همچنین پذیرش طرفین قراردادها در استفاده از آن ارز است. در واقع زمانی که مردم جهان در ذهن خود یک ارز مانند دلار را میپذیرند و در مبادلات مالی خود از آن به عنوان انتقال ارزش استفاده میکنند، آن ارز ارزشمند میشود. از این رو اگر مردم اعتقاد و اعتماد خود را نسبت به یک پول فیات از دست بدهند، آن پول دیگر ارزشی نخواهد داشت.
این اتفاقی است که در مورد پول فیات رخ میدهد. در مورد پولهای کالایی چنین اتفاقی رقم نمیخورد؛ زیرا آن پول به دلیل داشتن پشتوانه کالایی، ذاتا دارای ارزش است. اگر از فردا مردم جهان به این نتیجه برسند که دلار را در تبادلات مالی خود استفاده نکنند و در قراردادهای تجاری خود از ارز دیگری استفاده کنند، ارزش دلار کاهش یافته و به تدریج از چرخه مالی خارج خواهد شد. از طرفی اگر دولتی سیاستهای نادرست پولی را در زمینه پول فیات ملی خود اتخاذ کند، مستقیما در ارزش آن تاثیر خواهد گذاشت. لذا تعادل میان عرضه و تقاضا و همچنین قدرت اقتصادی، نظامی، فرهنگی و غیره یک کشور، مستقیما در ارزش ارز ملی آن تاثیر دارد.
مثالهایی از پول فیات
ارزش یک ارز فیات به شدت به سیاستهای اقتصادی یک کشور وابسته است؛ برای مثال، کشور زیمباوه نمونهای از بدترین انواع مدیریت ارز یک کشور است. بانک مرکزی این کشور در زمان مواجهه با بحران اقتصادی، با سرعت خیرهکنندهای اقدام به چاپ پول کرد. نتیجه چنین اقدامی در زیمباوه، وقوع ابرتورم در اقتصاد این کشور بود. تورم کشور زیمباوه در سال ۲۰۰۸ بین ۲۳۰ تا ۵۰۰ میلیون درصد تخمین زده شد (منبع). قیمتها با چنان سرعتی پول فیات در مقابل پول کالایی افزایش مییافت که مردم برای خرید کالاهای اساسی مجبور به حمل کیسههای پول بودند. در اوج بحران اقتصادی در این کشور، ارزش ۱۰۰ تریلیون دلار زیمباوه معادل ۴۰ سنت دلار امریکا بود (منبع).
مزایا و معایب پول بدون پشتوانه
در این بخش به بیان مزایا و معایب ارزهای فیات میپردازیم. البته اقتصاددانان و سایر کارشناسان امور مالی، در زمینه ارزهای فیات اتفاق نظر ندارند. موافقان و مخالفان این سیستم پولی دلایل خود را دارند که هیچ کدام را نمیتوان ۱۰۰ درصد درست یا غلط دانست.
- کمبود: یکی از مشکلات پول کالایی، کمبود منابع و کالاهای دارای ارزش برای پشتوانه سازی یک ارز است. اقتصاد کشورها به سرعت پیشرفت میکنند و اگر بخواهیم با سیستم قبل، معادل ارزهای خود ذخایر طلا و کالاهای دارای ارزش داشته باشیم، با کمبود منابع مواجه خواهیم شد و همچنین نگهداری و ذخیره طلا و استفاده نکردن از آن، کار عقلانی به نظر نمیرسد. از این رو پول فیات تحت تاثیر کمبود کالای فیزیکی مانند طلا قرار نمیگیرد و محدودیتی برای آن نخواهد داشت.
- هزینه: تولید پول فیات نسبت به پول کالایی مقرون به صرفهتر است و هزینه بسیار کمتری دارد. پول فیات در مقابل پول کالایی
- انعطافپذیری: ارز فیات به دولتها و بانکهای مرکزی آنها انعطافپذیری کامل در زمان وقوع بحرانهای اقتصادی را میدهد. پول کالایی چنین انعطافی ندارد.
- هزینه نگهداری: پول کالایی دارایی پشتوانه طلا، نقره و غیره است. این کالاها، پشتوانه ارز ملی یک کشور است و نگهداری و حفاظت از آن، مسئلهای حیاتی برای کشورهاست. هزینه نگهداری خزانه یک کشور بسیار بالاست. در پول فیات در مقابل پول کالایی حالی که ارزهای فیات هیچ پشتوانه فیزیکی نداشته و در نتیجه هزینه نگهداری ندارند.
- ارزش ذاتی: ارز فیات هیچ ارزش ذاتی ندارد. این سیستم به دولتها این اجازه را میدهد که از هیچ، پول خلق کنند. این اتفاق منجر به ایجاد تورم بیش از اندازه در کشور خواهد شد و میتواند باعث فروپاشی سیستم اقتصادی یک کشور شود.
- پیشینه تاریخی:پول فیات در مقابل پول کالایی از نظر تاریخی، پیاده سازی سیستمهای اقتصادی مبتنی بر پول فیات در نهایت منجر به فروپاشی و سقوط مالی یک کشور شده که نشان میدهد استفاده از این سیستم خطر بالایی دارد.
ارزهای فیات در مقایسه با رمزارزها
نداشتن پشتوانه فیزیکی وجه اشتراک ارزهای رمزنگاری شده و ارزهای فیات است؛ اما تفاوت اصلی آنها در این است که پولهای فیات توسط دولتها و بانکهای مرکزی کشورها کنترل میشود و تصمیمات آنها مستقیما بر روی ارز آن کشور تاثیر دارد. اما ارزهای دیجیتال کاملا غیرمتمرکز هستند و هیچ نهاد مرکزی آن را کنترل نمیکند.
تفاوت قابل توجه دیگر این دو سیستم مالی، شکل پولی است که در این دو سیستم عرضه میشود. بیت کوین و بسیاری از ارزهای دیجیتال عرضه محدودی دارند و مقدار مشخصی از آنها وجود دارند و هیچ کس نمیتواند تعداد آن را افزایش یا کاهش دهد و کاملا الگوریتمیاند. در مقابل، دولتها و بانکهای مرکزی هیچ محدودیت و مانعی برای چاپ پول ندارند و عملا عرضه ارز فیات نامحدود است.
از آنجا که ارزهای رمزنگاری شده، شکل دیجیتالی پول هستند و هیچ فرم فیزیکی ندارند، به مکان جغرافیایی خاصی محدود نبوده و بدون مرز هستند. تراکنشها پول فیات در مقابل پول کالایی در سیستم رمز ارزها برخلاف ارزهای فیات، غیرقابل بازگشت است.
نوسان قیمت ارزهای دیجیتال در مقایسه با ارزهای فیات بسیار بالاست. یکی از دلایلی که رمز ارزها را نمیتوان به جایگزین ارزهای فیات تبدیل کرد، همین نوسانات بالای قیمتی آنهاست. ثبات قیمت یکی مولفههای اساسی در مورد یک ارز است.
پرسش و پاسخ (FAQ)
پول فیات نوعی از پول است که توسط دولتها ساخته میشود و هیچ پشتوانه فیزیکی ندارد.
- تفاوت رمزارزها و پول فیات چیست؟
پولهای فیات به طور مستقیم توسط دولتها کنترل میشوند و تصمیمهای دولتها روی این پولها تاثیر مستقیم میگذارند. اما رمزارزها کاملا غیرمتمرکز عمل میکنند و هیچ نهاد واسطی آنها را کنترل نمیکند.
سخن پایانی
در این مقاله پول فیات را معرفی کردیم. مختصری از تاریخچه پول در زندگی بشر را شرح پول فیات در مقابل پول کالایی داده و انواع پول را بررسی کردیم. ارز فیات در مقابل ارز یا پول کالایی قرار میگیرد و وجه تمایز آن، نداشتن پشتوانه کالایی است. ارزش ارزهای فیات به قدرت کشور صادر کننده آن وابسته است. در انتهای مقاله نیز ارزهای دیجیتال را به عنوان گونه جدیدی از ارز معرفی کردیم و شباهتها و تفاوتهای رمز ارزها را با پولهای فیات مقایسه کردیم.
دیدگاه شما